HDR
Fotografie (High Dynamic Range)
Bij
het belichten van een foto gaat het erom het contrast
zodanig in de hand te houden dat de donkere en lichte
partijen doortekend zijn,
maar
bij grote contrastverschillen
of in moeilijke lichtsituaties is het bijna onmogelijk om
een goed belichte opname te krijgen. Menig fotograaf kent
wel de situatie van een goed belichte, doortekende voorgrond
bij een landschapsfoto en een uitgebeten lucht waar bijna
geen detail meer in zit. Andersom kan natuurlijk ook. Als je
het licht meet op de lucht, de lichte partijen, dan zal de
voorgrond veel te donker zijn. Het resultaat van beide
opnames valt dan erg tegen terwijl je het met eigen ogen
toch heel anders hebt gezien. Dit geldt uiteraard ook voor
andere onderwerpen.
Ook bij nachtfotografie
kennen we soortgelijke situaties. Als de donkere delen goed
belicht zijn is het gevolg hiervan dat de delen van de
opname waar veel verlichting of lampen aanwezig zijn
volledig overstraalt wordt. En andersom ook weer, goed
belichte hooglichten met als gevolg een donkere, bijna
zwarte omgeving zonder detail.
In beide situaties gaat er beeldinformatie verloren omdat
overbelichte delen als witte pixels worden vastgelegd en
onderbelichte als zwarte. Het
contrast van een onderwerp is dan niet meer in één opname te vangen. Anders gezegd, het dynamisch bereik van een camera
is dan niet toereikend. De
oplossing voor deze situaties is HDR.
Hoewel zeker toepasbaar bij
moeilijke lichtsituaties bij daglicht zijn de mooiste en
verrassendste resultaten met de HDR techniek te behalen in
de schemering als de contrasten erg hoog zijn
en als het donker is.
Wat is HDR
HDR staat voor High Dynamic
Range. (Hoog Dynamisch Bereik).
In een HDR opname combineer je meerdere afzonderlijke foto’s
met verschillende belichtingen zodat zowel de hoge lichten
als de donkere gedeelten nog detail bevatten.
Net als het menselijk oog
heeft iedere camera een dynamisch bereik. Dat is de
mogelijkheid om helderheidgradaties te onderscheiden tussen
diepzwart en helderwit. Als het contrast tussen licht en
donker te groot wordt, worden schaduwen al snel zwart i.p.v.
donkergrijs en lichte beeldpartijen bleken uit tot
helderwit.
Het contrastverschil dat een
digitale camera kan overbruggen is kleiner dan van onze
ogen. Het menselijk oog kan
helderheidverschillen van wel 14 stops aan terwijl een
digitale camera een bereik heeft van 9 stops (RAW) of 6
stops bij JPEG opnamen. Dit verschilt enigszins per merk
camera en de belangrijkste factor hierin is de beeldsensor.
Het dynamisch bereik van een
camera is in feite het aantal stops dat de camera vast kan
leggen.
Het bestandsformaat van HDR
is 32 bits. Hierdoor kan een veel groter kleurbereik worden
vastgelegd en zijn er veel meer details te zien in de
schaduwen en de hoge lichten. HDR heeft een dusdanig groot
dynamisch bereik dat de huidige monitoren het beeld niet
goed kunnen weergeven. Een HDR opname van 32 bits
moet daarom altijd nog teruggeschaald worden naar een
standaard 8 of 16 bits opname, die je verder normaal kunt
bewerken. Dit terugschalen kan bijvoorbeeld met behulp van
tone mapping. Hier kom ik later bij de beeldbewerking op
terug.
Onderwerpen voor HDR
Statische onderwerpen zijn
het meest geschikt. Het onderwerp moet zo min mogelijk
bewegende onderdelen bevatten. Een uitzondering kan soms
gemaakt worden voor wolken en water. HDR toegepast in bijv.
het interieur van een kerk kan prachtige resultaten
opleveren.
Uitrusting
Naast uiteraard een goede
camera is een stevig statief onontbeerlijk. Kijk of je
camera een bulb stand heeft. Gebruik van een
afstandsbediening is zeer aan te raden of anders de
zelfontspanner (timer) van de camera. Een zaklamp kan ook
handig zijn.
Camera-instellingen - techniek
Het makkelijkst is het om de
Bracketingfunctie (AEB) van de camera te gebruiken, ook wel
belichtingstrapje genoemd. Dit is in te stellen in het menu.
Bij de meeste camera’s kun je hiermee 3 opnamen in serie
maken. Een standaard belichte, een onderbelichte, 1 of 2
stops met tussenstapjes van 1/3 stop en een overbelichte
opname, ook weer met 1 of 2 stops met tussenstapjes van 1/3
stop. Gebruik een afstandsbediening of draadontspanner. Als
je die niet hebt kun je de timerfunctie van de camera
gebruiken. Stel hem in op bijv.10 sec. en de 3 opnamen
worden automatisch gemaakt. Belangrijk is dus dat je niet
meer aan de camera komt als je de serie maakt. Wil je
helemaal handmatig te werk gaan kijkt dan of je camera een
bulb stand heeft. Je houdt dan zelf de controle over je
sluitertijd. Meestal gaat de sluitertijdenreeks van de
camera t/m 30 sec. Maak je bijv. 7 opnamen dan kunnen er wel
eens foto’s bijzitten met een belichtingstijd van 2 minuten
of nog langer. Dit zul je dus zelf moeten doen. Zet de
camera op M, bepaal het diafragma en stel de sluitertijd in
op bulb.
De sluitertijdenreeks bij 7
opnamen kan er dan als volgt uit komen te zien: 2, 4, 8, 16,
32, 64 en 128 seconden. Steeds een verschil van 1 stop.
Maak minimaal 3, liefst meer
opnamen met verschillende belichtingen.
Zorg er in elk geval voor dat je een foto hebt waar de
lichte delen goed belicht zijn, een gemiddelde belichting en
een foto waar de donkere delen goed belicht zijn. Ter
voorkoming van ruis in de HDR foto is het belangrijk dat de
schaduwpartijen goed zijn belicht. Mogelijk moet je niet
twee stoppen, maar slechts één of juist drie stoppen
verschil tussen de opname nemen. Ook is het geen probleem om
extra opnamen te maken die ook weer anders belicht zijn om
bijvoorbeeld een erg groot contrastverschil te overbruggen.
-
Fotografeer het liefst in RAW. (groter
dynamisch bereik en geen compressiefouten)
- ISO waarde zo laag
mogelijk houden i.v.m. ruis. (ISO 100)
- Zet de noise reduction in het cameramenu op aan
i.p.v. auto. Nadeel is de langere bewerkingstijd in de
camera van de opname. Een
opname van 30 sec. zal ook een nabewerking hebben van 30 sec.
- Gebruik bij alle opnamen hetzelfde diafragma en bij
jpeg dezelfde witbalans. Bij nacht op automatisch.
- Raadpleeg eventueel het histogram.
- Handmatig scherpstellen. Je kunt ook eerst
scherpstellen met de autofocus. Zet hem dan op manual focus.
Je voorkomt hiermee dat
er bij de volgende opnamen van de serie op een ander punt wordt
scherpgesteld wat uiteindelijk een onscherpe HDR oplevert.
- Haal het UV filter van het objectief af en laat de
zonnekap er op. Dit om flare te voorkomen. Lensflare is een
soort van reflectie van een
erg helder object in of net buiten beeld. Geldt ook voor normale
nachtfotografie.
Beeldbewerking
Heb je een aantal series
gemaakt met verschillende belichtingen dan wordt het tijd
voor de bewerking van de foto’s met behulp van software om
tot de uiteindelijke HDR foto te komen.
Er zijn meerdere programma’s
waarmee je een HDR foto kunt maken maar het meest gebruikte
programma op dit moment is
Photomatix. Het is te verkrijgen
als Stand-alone programma of plug-in voor Photoshop.
In beide versies worden de bestanden eerst samengevoegd tot
een 32-bits bestand. Schrik niet, want het resultaat ziet er
op het scherm niet uit. Zoals hier boven al geschreven komt
dat omdat gewone monitoren een 32 bits bestand niet goed
kunnen weergeven. Om een HDR-foto toch op een normaal scherm
te kunnen bekijken, wordt het aantal kleuren kunstmatig
teruggebracht. Deze techniek staat bekend als ‘Tone mapping’.
We maken dus gebruik van
Photomatix
en gebruiken tone mapping om terug te gaan naar een 8 of 16
bits bestand. Afhankelijk van de instellingen kun je met
tone mapping een HDR foto een mooie warme kleurtoon geven.
Het terugschalen kan ook in photoshop zelf maar dan mis je
het tone mappen wat de foto toch een speciale HDR look
geeft.
Bij Photomatix pro ga je naar
HDR – Generate (bestanden toevoegen) en daarna naar
HDR – Tone mapping.
Gebruik je de plug-in ga dan
in Photoshop (vanaf CS 2) naar Bestand – Automatisch –
Samenvoegen tot HDR. Bestanden toevoegen en na de
bewerking tot een 32 bits bestand ga je naar Filter –
Photomatix – Tone mapping. Voor je hiermee begint kun je
de bestanden ook eerst in de RAW converter opnenen. Het
voordeel hier van is dat je de belichting, indien nodig, nog
wat kunt aanpassen.
De volgende instellingen komen we tegen in
zowel Photomatix Pro als de plug-in. Ze hebben hetzelfde
effect en met beide zijn mooie resultaten te behalen:
-
Strenght:
De kracht van het tone-mappen. Minder maakt de foto lichter
en natuurlijker, meer maakt de opname donkerder en geeft je
foto een apart effect.
- Color
Saturation:
Kleurverzadiging. Meer of minder kleur in je foto.
Afhankelijk van wat je mooi vind (persoonlijke smaak)
-
Luminosity:
Helderheid van de hele foto.
- White
Clip of white point:
Lichter maken van de foto en dempen van de hooglichten.
- Black
Clip of black point:
Donkerder en wat meer contrast.
-
Light Smooting en Microcontrast Level:
Beiden op high. Ter voorkoming van halo’s. (lichtranden)
-
Microcontrast Smooting
: Reduceren van ruis.
Verder nog een
aantal instellingen die meestal op standaard kunnen blijven
staan.
Vervolgens moet je bij de plug-in versie de bitdiepte terug
brengen via Afbeelding - Modus – 16 of 8 bits. In het
scherm wat dan automatisch verschijnt zet je de belichting
op 0 en de Gamma waarde op 1. Vergeet dit
niet!
Als je met de instellingen tevreden bent kun je de HDR foto
een naam geven en opslaan als 8 of 16 bits bestand. Zelf sla
ik hem op als 16 bits TIFF. Open daarna eventueel de foto in
photoshop waar je nog bewerkingen kunt uitvoeren zoals
contrastaanpassing, histogram aanpassen per kleur,
ruisreductie, onscherp masker enz. De mogelijkheden zijn
groot en je kunt de
HDR uiteindelijk naar eigen inzicht en voorkeur de finishing
touch geven. In veel gevallen is een aanpassing van het
contrast nodig omdat een HDR nogal vlak kan ogen.
Omdat je alle
bewerkingen in het TIFF bestand doet is het
kwaliteitsverlies van de foto minimaal. Als laatste kun je
dan het HDR bestand opslaan als 8 bits JPEG.
Het belangrijkste om tot een goed resultaat te komen is dat
je de camera goed kent. Wat zijn sluitertijden, wat doet
over- en onderbelichting met een foto. Wat voor informatie
geeft het histogram mij daar over en vergeet ook het
belichtingstrapje niet.
Een HDR kan extreem zijn,
maar ook heel natuurlijk ogen. Dat ligt aan de
instellingen die je toepast bij het tone mappen. Ga dus
lekker experimenteren. Succes!
|